Allergieën ontstaan wanneer het immuunsysteem overreageert op normaal onschadelijke stoffen, zoals pollen, huisstofmijten of bepaalde voedingsmiddelen. Bij een allergische reactie beschouwt het lichaam deze stoffen (allergenen) ten onrechte als gevaarlijke indringers en produceert antistoffen om ze te bestrijden. Dit leidt tot de vrijgave van histamine en andere stoffen die de bekende allergische symptomen veroorzaken.
In Nederland behoren de meest voorkomende allergenen tot:
Er bestaat een belangrijk onderscheid tussen seizoensgebonden allergieën (zoals hooikoorts) die alleen in bepaalde periodes van het jaar optreden, en jaardoor allergieën (zoals huisstofmijtallergie) die het hele jaar door klachten kunnen veroorzaken. Typische symptomen zijn niezen, loopneus, jeukende ogen, huiduitslag en in ernstige gevallen ademhalingsproblemen. Raadpleeg een arts bij aanhoudende klachten of bij verdenking van een ernstige allergische reactie.
Hooikoorts, ook wel pollenallergie genoemd, is de meest voorkomende vorm van seizoensallergie in Nederland. De klachten worden veroorzaakt door pollen van verschillende planten die op verschillende momenten in het jaar vrijkomen. Boompollen (zoals berk, els en hazelaar) veroorzaken voornamelijk in het voorjaar klachten, graspollen zijn vooral actief van mei tot augustus, en onkruidpollen (zoals ambrosia) kunnen tot in de herfst voor problemen zorgen.
Voor de behandeling van hooikoorts zijn verschillende effectieve antihistaminica verkrijgbaar bij de apotheek. De meest gebruikte werkzame stoffen zijn cetirizine, loratadine en fexofenadine, die verkrijgbaar zijn onder bekende merknamen zoals Reactine, Claritine en Telfast. Deze medicijnen helpen de histaminewerking te blokkeren en verminderen daardoor de allergische symptomen.
Naast medicatie kunnen preventieve maatregelen de klachten aanzienlijk verminderen:
Huidallergieën manifesteren zich vaak als contacteczeem of atopisch eczeem. Contactallergieën ontstaan door direct contact met allergenen zoals nickel, parfum of bepaalde planten. Atopisch eczeem is een chronische aandoening die vaak al op jonge leeftijd begint en gepaard gaat met droge, jeukende huid.
Voedselallergieën kunnen zich uiten als huidklachten zoals urticaria (netelroos), rode vlekken of zwelling. Veelvoorkomende veroorzakers zijn melk, eieren, noten en schaaldieren. Deze reacties kunnen binnen minuten tot enkele uren na inname optreden.
Voor de behandeling van huidallergieën zijn verschillende topicale behandelingen beschikbaar:
Bij ernstige of aanhoudende klachten, verspreiding van eczeem of geen verbetering na behandeling is doorverwijzing naar een dermatoloog geïndiceerd.
In Nederland behoren melk, eieren, noten, pinda's, vis, schaaldieren, soja en tarwe tot de meest voorkomende voedselallergenen. Deze allergenen zijn verantwoordelijk voor ongeveer 90% van alle voedselallergische reacties.
Het onderscheid tussen voedselallergie en voedselintolerantie is belangrijk. Bij een voedselallergie reageert het immuunsysteem op bepaalde eiwitten, wat kan leiden tot ernstige reacties. Voedselintolerantie betreft meestal problemen met de vertering van bepaalde stoffen zoals lactose.
Bij ernstige voedselallergieën is een EpiPen essentieel voor noodbehandeling van anafylaxie. Belangrijke voorzorgsmaatregelen omvatten:
Antihistaminica zijn de meest voorgeschreven medicijnen tegen allergische reacties. Deze medicijnen blokkeren de werking van histamine, een stof die vrijkomt bij allergische reacties en verantwoordelijk is voor symptomen zoals jeuk, niezen en loopneus. Er bestaan verschillende generaties antihistaminica, waarbij de nieuwere generaties minder bijwerkingen hebben en langer werkzaam zijn.
In Nederlandse apotheken zijn verschillende effectieve antihistaminica verkrijbaar. Cetirizine (Zyrtec) werkt snel en is geschikt voor dagelijks gebruik, terwijl loratadine (Claritine) bekend staat om zijn langdurige werking zonder slaperigheid. Desloratadine biedt 24-uurs bescherming tegen allergiesymptomen. Voor lokale behandeling zijn neusspray met cromoglicaat ideaal voor hooikoorts, en xylometazoline biedt snelle verlichting bij verstopte neus.
Naast bekende merken zijn er uitstekende generieke alternatieven beschikbaar die dezelfde werkzame stoffen bevatten tegen een voordeligere prijs. De dosering verschilt per leeftijdsgroep:
Combinatietherapieën, zoals het gebruik van zowel tabletten als neusspray, kunnen bij ernstige symptomen effectiever zijn dan monotherapie.
Zoek direct medische hulp bij ernstige allergische reacties zoals kortademigheid, zwelling van gezicht of keel, of uitgebreide huiduitslag. Ook bij aanhoudende symptomen die niet reageren op vrij verkrijgbare medicijnen is professioneel advies noodzakelijk. Jaarlijks terugkerende klachten tijdens specifieke seizoenen kunnen wijzen op een onderliggende allergie die verdere diagnostiek vereist.
Een allergiespecialist kan door middel van huid- of bloedtesten de exacte oorzaak van allergische reacties vaststellen. Bij ernstige allergieën kan immunotherapie of desensibilisatie overwogen worden, waarbij het immuunsysteem geleidelijk gewend raakt aan het allergeen. Bij bekende ernstige allergieën is een EpiPen essentieel voor noodgevallen.
Uw apotheker werkt nauw samen met uw huisarts om de meest geschikte behandeling te bepalen en zorgt voor juiste begeleiding bij medicijngebruik en mogelijke wisselwerkingen.
