Wat is Artritis?
Definitie en oorzaken van artritis
Artritis is een verzamelnaam voor aandoeningen waarbij één of meerdere gewrichten ontstoken zijn. Het woord artritis komt van het Griekse 'arthron' (gewricht) en 'itis' (ontsteking). Deze ontstekingen kunnen verschillende oorzaken hebben, zoals slijtage van het kraakbeen, auto-immuunreacties waarbij het lichaam zijn eigen gewrichten aanvalt, of metabole stoornissen. Artritis kan mensen van alle leeftijden treffen, hoewel bepaalde vormen vaker voorkomen bij ouderen.
Verschillende vormen van artritis
Er bestaan meer dan 100 verschillende vormen van artritis, elk met hun eigen kenmerken en behandelingen. De drie meest voorkomende vormen in Nederland zijn:
Reumatoïde artritis: Een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem de gewrichten aanvalt, vaak symmetrisch beginnend in handen en voeten
Artrose: Slijtage van het kraakbeen in gewrichten, meestal gerelateerd aan veroudering of overbelasting
Jicht: Veroorzaakt door ophoping van urinezuurkristallen in gewrichten, vaak beginnend in de grote teen
Symptomen en klachten
De symptomen van artritis kunnen variëren afhankelijk van het type en de ernst van de aandoening. De meest voorkomende klachten zijn gewrichtspijn die kan variëren van mild tot zeer ernstig, vooral 's ochtends of na periodes van inactiviteit. Stijfheid van gewrichten is een ander veelvoorkomend symptom, waarbij patiënten moeite hebben met het bewegen van aangetaste gewrichten. Zwelling treedt op door ontstekingen in het gewrichtskapsel, wat resulteert in zichtbare verdikking rond het gewricht. Andere symptomen kunnen verminderde beweeglijkheid, warmte rond het gewricht en in sommige gevallen koorts en algehele vermoeidheid omvatten.
Artrose - De Meest Voorkomende Vorm
Kenmerken en oorzaken van artrose
Artrose, ook wel degeneratieve gewrichtsziekte genoemd, is de meest voorkomende vorm van artritis in Nederland. Het ontstaat door geleidelijke slijtage van het kraakbeen dat de uiteinden van botten in gewrichten bedekt. Dit kraakbeen zorgt normaal gesproken voor soepele beweging tussen botten. Bij artrose wordt het kraakbeen dunner en ruwer, wat leidt tot pijn, stijfheid en verminderde mobiliteit. In tegenstelling tot ontstekingsvormen van artritis, is artrose primair een mechanisch probleem, hoewel er ook lichte ontstekingsreacties kunnen optreden.
Welke gewrichten worden het meest aangetast
Artrose ontwikkelt zich meestal in gewrichten die het meeste gewicht dragen of veel worden gebruikt. De knieën zijn het vaakst aangetast, gevolgd door de heupen, omdat deze gewrichten dagelijks het lichaamsgewicht moeten dragen. Ook de gewrichten in handen en vingers, vooral de vingertopgewrichten en duimbasis, worden frequent getroffen. De wervelkolom, met name de nek- en lendenwervels, is eveneens gevoelig voor artrose. Minder vaak aangetaste gewrichten zijn de schouders, enkels en polsen.
Risicofactoren
Verschillende factoren verhogen het risico op het ontwikkelen van artrose:
Leeftijd: Het risico neemt significant toe na de leeftijd van 50 jaar, waarbij meer dan 80% van de mensen boven de 75 jaar enige vorm van artrose heeft
Overgewicht: Extra gewicht belast vooral knie- en heupgewrichten, waardoor het kraakbeen sneller slijt
Erfelijkheid: Genetische factoren spelen een belangrijke rol, vooral bij artrose in handen en heupen
Gewrichtsblessures: Eerdere blessures of operaties aan gewrichten verhogen het risico aanzienlijk
Herhaalde belasting: Bepaalde beroepen of sporten die gewrichten overbelasten
Geslacht: Vrouwen hebben na de menopauze een hoger risico, mogelijk door hormonale veranderingen
Pijnstillers en Ontstekingsremmers
Paracetamol voor artritispijn (dosering en gebruik)
Paracetamol is een effectieve pijnstiller voor milde tot matige artritispijn. Voor volwassenen is de aanbevolen dosering 500-1000 mg per keer, maximaal 4 keer per dag (max. 4000 mg/24u). Neem paracetamol bij voorkeur op een lege maag voor snellere werking. Het medicijn werkt binnen 30-60 minuten en biedt 4-6 uur pijnverlichting. Paracetamol heeft minimale bijwerkingen en kan veilig langdurig gebruikt worden bij artritis.
NSAID's: ibuprofen, naproxen, diclofenac (werking en bijwerkingen)
NSAID's (niet-steroïdale ontstekingsremmers) remmen de productie van prostaglandinen, waardoor zowel pijn als ontsteking verminderen. Ibuprofen werkt 4-6 uur en is geschikt voor acute pijn. Naproxen heeft een langere werkingsduur van 8-12 uur, ideaal voor chronische artritispijn. Diclofenac is zeer effectief tegen gewrichtspijn en verkrijgbaar als tablet en gel. Mogelijke bijwerkingen zijn maagklachten, verhoogd bloedingsrisico en nierproblemen. Bij langdurig gebruik regelmatig controleren door huisarts. Neem altijd bij of na de maaltijd in.
Verkrijgbare merken in Nederlandse apotheken
In Nederlandse apotheken zijn diverse bekende merken verkrijgbaar. Advil bevat ibuprofen en is populair voor snelle pijnverlichting. Aleve op basis van naproxen biedt langdurige werking tot 12 uur. Voltaren met diclofenac is beschikbaar als tabletten en gel voor lokale toepassing. Daarnaast zijn er huismerken van Kruidvat, Etos en DA verkrijgbaar met dezelfde werkzame stoffen tegen gunstigere prijzen.
Veilig gebruik en contra-indicaties
NSAID's zijn niet geschikt voor iedereen. Vermijd bij maagzweren, ernstige hart-, lever- of nierproblemen. Ouderen hebben verhoogd risico op bijwerkingen. Combineer nooit verschillende NSAID's en wees voorzichtig met bloedverdunners. Belangrijke contra-indicaties omvatten:
Allergie voor NSAID's of aspirine
Actieve maag- of darmbloeding
Ernstig hartfalen
Laatste trimester zwangerschap
Overleg altijd met apotheker of huisarts bij twijfel over geschiktheid.
Lokale Behandelingen
Pijnstillende gels en crèmes
Lokale pijnstillers bieden gerichte verlichting direct op de pijnlijke gewrichten. Voltaren gel bevat diclofenac en penetreert diep in het weefsel voor effectieve ontstekingsremming. Bengay werkt met mentholachtige ingrediënten die een koel, verdovend effect geven. Andere populaire opties zijn Fastum gel met ketoprofen en Reparil gel. Breng 3-4 keer daags een dunne laag aan en masseer zachtjes in. Werkingsduur varieert van 4-8 uur per toepassing.
Hoe lokale behandelingen werken
Lokale pijnstillers werken door de huid te penetreren en zich te concentreren in het onderliggende weefsel. De actieve ingrediënten remmen ontstekingsmediatoren ter plekke, zonder significante opname in de bloedbaan. Dit zorgt voor gerichte pijnverlichting en ontstekingsremming precies waar nodig, met minimale systemische blootstelling en daardoor minder risico op bijwerkingen.
Voordelen van lokale toepassing boven orale medicatie
Lokale behandeling biedt verschillende voordelen ten opzichte van tabletten. Het risico op maag-darmklachten is vrijwel afwezig omdat de werkzame stof de maag omzeilt. De concentratie van het medicijn is hoger ter plekke van de pijn, wat effectievere verlichting kan geven. Bovendien is er minder kans op interacties met andere medicijnen en kunnen lokale middelen veiliger gebruikt worden bij maagproblemen of door ouderen.
Supplementen en Natuurlijke Ondersteuning
Glucosamine en chondroïtine (werking en bewijs)
Glucosamine en chondroïtine zijn populaire supplementen voor gewrichtsgezondheid. Glucosamine helpt bij het onderhouden van kraakbeen, terwijl chondroïtine de elasticiteit van gewrichtsweefsels ondersteunt. Wetenschappelijk onderzoek toont gemengde resultaten, maar veel gebruikers ervaren verlichting van gewrichtspijn en stijfheid. Deze supplementen zijn verkrijgbaar zonder recept bij Nederlandse apotheken. De effecten worden meestal pas na enkele maanden regelmatig gebruik merkbaar. Hoewel de wetenschappelijke consensus nog evolueert, worden ze vaak aanbevolen als onderdeel van een uitgebreide aanpak voor artritis.
Omega-3 vetzuren en hun ontstekingsremmende eigenschappen
Omega-3 vetzuren, voornamelijk EPA en DHA uit visolie, hebben bewezen ontstekingsremmende eigenschappen. Deze essentiële vetzuren kunnen helpen bij het verminderen van gewrichtsontstekingen en stijfheid bij artritis. Regelmatige inname van omega-3 supplementen kan de behoefte aan ontstekingsremmende medicijnen verlagen. Nederlandse voedingsrichtlijnen adviseren wekelijks twee porties vette vis, maar supplementen bieden een geconcentreerde vorm voor optimale gewrichtsgezondheid.
Kurkuma en andere natuurlijke ontstekingsremmers
Kurkuma bevat curcumine, een krachtige natuurlijke ontstekingsremmer die effectief kan zijn bij artritis. Andere veelbelovende natuurlijke alternatieven zijn:
Gember voor pijnverlichting
Boswellia voor gewrichtsmobiliteit
Groene thee extract
Kersensap concentraat
Deze natuurlijke opties kunnen symptomen verlichten zonder de bijwerkingen van synthetische medicijnen.
Vitamine D en calcium voor gewrichtsgezondheid
Vitamine D speelt een cruciale rol bij calciumabsorptie en gewrichtsgezondheid. Een tekort, vaak voorkomend in Nederland door beperkte zonlichtblootstelling, kan artritissymptomen verergeren. Calcium ondersteunt botsterkte rondom gewrichten. Deze supplementen zijn essentieel voor mensen met artritis, vooral tijdens wintermaanden.
Wanneer een Arts Raadplegen
Signalen dat professionele hulp nodig is
Raadpleeg uw huisarts wanneer gewrichtspijn langer dan zes weken aanhoudt, gepaard gaat met zwelling of warmte, of uw dagelijkse activiteiten beperkt. Andere alarmsignalen zijn koorts, plotselinge hevige pijn, gewrichtsmisvorming of tintelingen. Vroege diagnose en behandeling kunnen gewrichtsschade voorkomen en de levenskwaliteit aanzienlijk verbeteren. Wacht niet tot symptomen ondraaglijk worden.
Wat te verwachten van een consult
Tijdens het consult zal uw arts uw medische geschiedenis bespreken, een lichamelijk onderzoek uitvoeren en mogelijk bloedonderzoek of röntgenfoto's aanvragen. Bereid een lijst voor van symptomen, medicijngebruik en hoe artritis uw dagelijks leven beïnvloedt. Dit helpt bij een accurate diagnose.
Prescription medicatie voor ernstige artritis
Bij ernstige artritis kan uw arts sterke ontstekingsremmers, corticosteroïden of disease-modifying antirheumatic drugs (DMARDs) voorschrijven. Deze medicijnen vereisen medisch toezicht vanwege mogelijke bijwerkingen.
