Diabetes mellitus is een chronische aandoening waarbij het lichaam de bloedsuikerspiegel niet goed kan reguleren. Dit gebeurt doordat de alvleesklier onvoldoende insuline produceert of doordat het lichaam niet goed reageert op insuline. Insuline is een essentieel hormoon dat glucose uit het bloed naar de cellen transporteert, waar het wordt gebruikt als energiebron.
Type 1 diabetes ontstaat wanneer het immuunsysteem ten onrechte de insulineproducerende cellen in de alvleesklier aanvalt en vernietigt. Deze vorm van diabetes komt meestal voor op jonge leeftijd en vereist levenslange insulinetherapie. Patiënten met type 1 diabetes zijn volledig afhankelijk van externe insulinetoediening via injecties of een insulinepomp.
Type 2 diabetes ontwikkelt zich geleidelijk en komt het meest voor bij volwassenen. Bij deze vorm produceert de alvleesklier nog wel insuline, maar het lichaam reageert er minder goed op (insulineresistentie). Belangrijke risicofactoren zijn overgewicht, gebrek aan beweging, erfelijke aanleg, en leeftijd boven de 45 jaar.
Zwangerschapsdiabetes kan ontstaan tijdens de zwangerschap en verdwijnt meestal na de bevalling. Vrouwen die zwangerschapsdiabetes hebben gehad, lopen een verhoogd risico om later type 2 diabetes te ontwikkelen.
Veelvoorkomende symptomen van diabetes zijn:
Vroege herkenning en behandeling van diabetes is cruciaal om complicaties zoals hart- en vaatziekten, nierschade, oogproblemen en zenuwschade te voorkomen. Regelmatige controles bij de huisarts, vooral voor mensen met risicofactoren, kunnen helpen diabetes tijdig op te sporen.
Regelmatige bloedsuikermeting is essentieel voor goede diabeteszorg. Het helpt patiënten en zorgverleners om te begrijpen hoe voeding, beweging, medicatie en stress de bloedsuikerspiegel beïnvloeden. Door nauwkeurige monitoring kunnen behandelplannen worden aangepast en complicaties worden voorkomen.
In Nederlandse apotheken zijn diverse glucosemeters verkrijgbaar, van eenvoudige modellen tot geavanceerde apparaten met bluetooth-connectiviteit. Populaire merken zijn onder andere Accu-Chek, FreeStyle, en OneTouch. De keuze hangt af van persoonlijke voorkeuren, gebruiksgemak en eventuele vergoeding door de zorgverzekeraar.
Voor accurate metingen zijn hoogwaardige teststrips en steriele lancetten nodig. Teststrips moeten geschikt zijn voor het specifieke glucosemeter-model en correct worden bewaard. Lancetten zorgen voor een kleine, relatief pijnloze prik in de vingertop om een druppel bloed te verkrijgen.
CGM-systemen zoals de FreeStyle Libre en Dexcom bieden continue monitoring zonder frequent prikken. Deze sensoren meten de glucosewaarden in het weefsel en geven trends en alarmen. In Nederland worden deze systemen steeds vaker vergoed voor mensen met type 1 diabetes en bepaalde gevallen van type 2 diabetes.
De Nederlandse Diabetes Federatie adviseert een nuchtere bloedsuiker tussen 4,0-7,0 mmol/L en een HbA1c onder de 53 mmol/mol (7%) voor de meeste diabetespatiënten. Individuele doelwaarden kunnen verschillen afhankelijk van leeftijd, comorbiditeit en risico op hypo's.
In Nederland zijn verschillende effectieve medicijnen beschikbaar voor de behandeling van diabetes type 1 en type 2. Deze medicijnen worden zorgvuldig voorgeschreven door artsen en zijn verkrijgbaar via erkende apotheken. De keuze voor een specifiek medicijn hangt af van het type diabetes, de ernst van de aandoening en individuele patiëntfactoren.
Insuline is essentieel voor mensen met diabetes type 1 en wordt ook gebruikt bij type 2 diabetes wanneer andere behandelingen onvoldoende effect hebben. Er zijn verschillende insulinetypen beschikbaar, elk met een specifieke werkingsduur en toepassing.
Snelwerkende insuline wordt gebruikt rond maaltijden om de bloedsuikerstijging na het eten te controleren. De bekendste merken zijn Humalog, NovoRapid en Apidra. Deze insulines beginnen binnen 15-30 minuten te werken en hebben een werkingsduur van 3-5 uur.
Langwerkende insuline zorgt voor een stabiele basale insulinespiegel gedurende de dag. Populaire opties zijn Lantus, Levemir en Tresiba, waarbij Tresiba tot 42 uur werkzaam kan blijven. Deze insulines worden meestal eenmaal daags toegediend.
Gemengde insulines combineren snelwerkende en langwerkende insuline in één preparaat, wat het aantal injecties kan verminderen en de therapietrouw kan verbeteren.
Voor mensen met diabetes type 2 zijn verschillende orale medicijnen beschikbaar die elk op een andere manier de bloedsuiker helpen reguleren:
Alle diabetesmedicijnen kunnen bijwerkingen hebben. Veelvoorkomende bijwerkingen zijn hypoglykemie (lage bloedsuiker), maagdarmklachten en gewichtsveranderingen. Het is belangrijk om medicijnen volgens voorschrift in te nemen en regelmatig de bloedsuiker te controleren.
Diabetesmedicijnen kunnen interacties hebben met andere geneesmiddelen, zoals bloedverdunners, bepaalde antibiotica en hartritmemedicijnen. Informeer altijd uw arts en apotheker over alle medicijnen die u gebruikt om gevaarlijke interacties te voorkomen.
Moderne insulinpennen maken het toedienen van insuline eenvoudiger en discreter dan ooit tevoren. Deze handige apparaten zijn verkrijgbaar als wegwerppennen of herbruikbare pennen met verwisselbare cartridges. De juiste naaldlengte en -dikte zijn cruciaal voor comfortabele injecties en optimale insulineopname.
Voor mensen met intensieve insulinetherapie bieden insulinepompen continue insulinetoediening. Deze geavanceerde apparaten vereisen specifieke infuussets, reservoirs en adhesieve pleisters voor bevestiging aan de huid.
Bij hypoglykemie zijn snelwerkende koolhydraten essentieel. Dextrose tablets en glucose gels zorgen voor snelle bloedsuikerherstel. Glucagon noodkits zijn levensreddend bij ernstige hypoglykemie wanneer de persoon bewusteloos is.
Diabeteskousen bevorderen de doorbloeding en voorkomen voetproblemen. Digitale diabetesdagboeken en apps helpen bij het bijhouden van bloedsuikerwaarden, maaltijden en medicatie-inname voor beter diabetesbeheer.
Het begrijpen van koolhydraten is fundamenteel voor diabetesbeheer. De glykemische index helpt bij het kiezen van voedingsmiddelen die de bloedsuiker minder sterk beïnvloeden. Complexe koolhydraten uit volkoren producten zorgen voor een geleidelijkere bloedsuikerstijging dan snelle suikers.
Voedingsvezels spelen een cruciale rol bij het stabiliseren van bloedsuikerwaarden. Ze vertragen de opname van glucose en verbeteren de insulinegevoeligheid. Streef naar 25-35 gram vezels per dag uit groenten, fruit, peulvruchten en volkoren granen.
Regelmatige fysieke activiteit verbetert insulinegevoeligheid en helpt bij gewichtscontrole. Zowel cardio- als krachttraining zijn gunstig. Begin geleidelijk en monitor bloedsuiker voor, tijdens en na inspanning om hypoglykemie te voorkomen.
Diabetes verhoogt het risico op hart- en vaatziekten aanzienlijk. Regelmatige controle van bloeddruk, cholesterolgehalte en HbA1c-waarden is essentieel. Medicatie ter preventie van cardiovasculaire complicaties kan noodzakelijk zijn.
Jaarlijkse oogcontroles door een oogarts kunnen diabetische retinopathie vroegtijdig opsporen. Dagelijkse voetinspectie en professionele voetzorg voorkomen ernstige infecties en amputaties. Let op wondjes, kleuraanpassingen en gevoelsverlies.
Regelmatige controles van nierfunctie door urineonderzoek en bloedtesten zijn cruciaal. Speciale huidverzorging voorkomt droogheid en infecties. Vaccinaties tegen griep en pneumokokken zijn extra belangrijk voor diabetici vanwege verhoogde infectierisico's.
