HIV (Human Immunodeficiency Virus) is een virus dat het immuunsysteem van de mens aantast door specifiek CD4+ T-cellen te infecteren en te vernietigen. Deze cellen zijn cruciaal voor het afweersysteem tegen infecties en ziekten. Het virus vermenigvuldigt zich in deze cellen en verspreidt zich door het lichaam, waardoor de natuurlijke afweer geleidelijk verzwakt.
Het is belangrijk om het onderscheid te begrijpen tussen HIV en AIDS. HIV is het virus zelf, terwijl AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome) het eindstadium van een HIV-infectie is, waarbij het immuunsysteem zo ernstig is aangetast dat opportunistische infecties en tumoren kunnen ontstaan.
HIV wordt voornamelijk overgedragen via onbeschermd seksueel contact, contact met besmet bloed, en van moeder op kind tijdens zwangerschap, bevalling of borstvoeding. Vroege detectie door regelmatige testing en tijdige behandeling zijn essentieel voor het behouden van een goede gezondheid en het voorkomen van transmissie naar anderen.
Antiretrovirale therapie (ART) is de standaardbehandeling voor HIV in Nederland. Deze behandeling onderdrukt de virale replicatie effectief en stelt patiënten in staat een normaal leven te leiden. ART bestaat uit een combinatie van verschillende medicijnen die elk op een ander punt in de levenscyclus van het virus ingrijpen.
De HIV-behandeling in Nederland maakt gebruik van verschillende klassen antiretrovirale medicijnen:
Moderne HIV-behandeling gebruikt vaak vast-dosiscombinaties, waarbij meerdere werkzame stoffen in één tablet zijn gecombineerd. Dit verbetert de therapietrouw en vermindert de pillenlast voor patiënten. Veelgebruikte combinatietherapieën bevatten doorgaans drie verschillende werkzame stoffen uit minimaal twee medicijnklassen.
PrEP is een preventieve behandeling waarbij HIV-negatieve personen met een verhoogd risico dagelijks medicatie innemen om HIV-infectie te voorkomen. PrEP is geschikt voor mensen met een HIV-positieve partner, frequent wisselende sekspartners zonder condoomgebruik, of intraveneus drugsgebruik. In Nederland is Truvada® (emtricitabine/tenofovir) de standaard PrEP-medicatie.
PEP is een noodbehandeling die binnen 72 uur na mogelijke HIV-blootstelling moet worden gestart. Deze 28-daagse kuur kan HIV-infectie voorkomen na onveilige seks, naaldprikaccidenten of seksueel geweld.
Zowel PrEP als PEP zijn verkrijgbaar via de huisarts of GGD. De kosten worden grotendeels vergoed door zorgverzekeringen. Reguliere monitoring van nierfunctie en botdichtheid is noodzakelijk vanwege mogelijke bijwerkingen zoals misselijkheid, hoofdpijn en op lange termijn nierklachten.
HIV-medicatie kan verschillende bijwerkingen veroorzaken, afhankelijk van de medicijngroep. NNRTI's kunnen huiduitslag en centrale zenuwstelselaandoeningen veroorzaken, terwijl PI's vaak maagdarmklachten en lipodystrofie veroorzaken. INSTI's worden over het algemeen goed verdragen maar kunnen gewichtstoename veroorzaken.
HIV-medicatie heeft vele geneesmiddelinteracties, vooral met:
Vermijd overmatig alcoholgebruik en neem medicatie consistent in met of zonder voedsel volgens voorschrift. Neem bij nieuwe bijwerkingen, medicijnwissel of zorgen altijd contact op met uw arts of apotheker voor advies over dosisaanpassingen of symptoombehandeling.
In Nederland worden HIV-behandelingen uitgevoerd volgens de richtlijnen van de Nederlandse Vereniging voor HIV-behandelaren (NVHB) en internationale standaarden. Deze evidence-based protocollen zorgen voor optimale zorgkwaliteit en worden regelmatig bijgewerkt op basis van nieuwe wetenschappelijke inzichten.
Het dagelijks innemen van HIV-medicatie op vaste tijden is cruciaal voor behandelsucces. Consequente therapietrouw voorkomt resistentieontwikkeling en houdt de virale load onderdrukt. Gemiste doses kunnen leiden tot verminderde werkzaamheid en mogelijk resistente virusstammen.
Voor optimale therapietrouw adviseren we:
Uw apotheker speelt een essentiële rol bij medicatiebegeleiding, interactiecontrole en het beantwoorden van vragen. Het bijhouden van een medicatielogboek helpt bij het monitoren van therapietrouw en het signaleren van bijwerkingen. Bij reizen naar het buitenland adviseren wij een apothekersverklaring mee te nemen.
Diverse hulpmiddelen ondersteunen effectief medicatiebeheer. Pillendoosjes met dagverdeling helpen bij het organiseren van doses, terwijl medicatie-apps zoals MyTherapy of Medisafe automatische herinneringen bieden en therapietrouw registreren.
Nederland beschikt over gespecialiseerde HIV-behandelcentra in alle academische ziekenhuizen. Belangrijke contactpunten zijn:
Nederlandse apotheken garanderen discrete medicijnlevering en strikte privacy-bescherming. HIV-medicatie valt onder de basisverzekering, waarbij het eigen risico van toepassing kan zijn. Voor aanvullende financiële ondersteuning bieden verschillende fondsen zoals het Janivo Stichting en lokale steunfondsen mogelijke oplossingen voor medicatiekosten.
