Wat is reisziekte?
Reisziekte, ook wel bewegingsziekte genoemd, is een vervelende aandoening die optreedt wanneer het evenwichtsorgaan in uw binnenoor verward raakt door beweging. Dit gebeurt wanneer er een conflict ontstaat tussen wat uw ogen zien en wat uw evenwichtsorgaan voelt. Uw hersenen krijgen tegenstrijdige signalen over beweging en positie, wat leidt tot de karakteristieke symptomen van reisziekte.
De aandoening kan zich voordoen in verschillende vervoermiddelen zoals auto's, boten, vliegtuigen, treinen en zelfs in attracties in pretparken. De beweging van het voertuig zorgt ervoor dat vloeistof in uw binnenoor beweegt, terwijl uw ogen mogelijk een stabiele omgeving waarnemen, of andersom.
Typische symptomen van reisziekte zijn:
Misselijkheid en braken
Duizeligheid en draaigevoel
Koud zweten en bleekheid
Hoofdpijn en vermoeidheid
Speekselvloed en walging
Sommige mensen zijn gevoeliger voor reisziekte dan anderen. Kinderen tussen de 2 en 12 jaar hebben vaker last van bewegingsziekte dan volwassenen, omdat hun evenwichtssysteem nog niet volledig ontwikkeld is. Zwangere vrouwen en mensen met migraine hebben ook een verhoogd risico. Opvallend is dat zeer jonge kinderen (onder de 2 jaar) zelden reisziekte ervaren.
Soorten reisziekte
Wagenziekte (autoziekte)
Wagenziekte is een van de meest voorkomende vormen van reisziekte in Nederland. Het ontstaat vooral bij passagiers die niet naar buiten kunnen kijken of zich concentreren op activiteiten in de auto zoals lezen of gamen. Bochtige wegen, plotselinge remmen en accelereren verergeren de symptomen. Kinderen op de achterbank hebben hier vaak meer last van dan de bestuurder.
Zeeziekte
Zeeziekte treedt op door de golvende bewegingen van schepen en boten. Het deinen, stampen en rollen van het vaartuig verstoort het evenwicht. Deze vorm kan zeer langdurig aanhouden en is vaak het meest intensief van alle soorten reisziekte.
Vliegtuigziekte
Vliegtuigziekte ontstaat door turbulentie, opstijgen en landen. De veranderende luchtdruk en hoogte kunnen de symptomen versterken. Gelukkig ervaren de meeste mensen dit alleen tijdens onrustige vluchten.
Treinziekte en achtbaanziekte
Treinziekte komt minder vaak voor maar kan optreden in snelle treinen met veel bochten. Achtbaanziekte in pretparken wordt veroorzaakt door extreme bewegingen, snelle richtingsveranderingen en G-krachten die het evenwichtsorgaan overweldigen.
Medicijnen tegen reisziekte verkrijgbaar in Nederland
In Nederlandse apotheken en drogisterijen zijn verschillende effectieve medicijnen verkrijgbaar om reisziekte te voorkomen en te behandelen. Deze medicijnen werken op verschillende manieren en hebben elk hun eigen voor- en nadelen.
Dimenhydrinaat (Dramamine, Nausicalm)
Dimenhydrinaat is een van de meest bekende middelen tegen reisziekte. Het werkt door signalen naar het evenwichtsorgaan te blokkeren en is verkrijgbaar als tabletten en kauwtabletten. Dit medicijn is zonder recept verkrijgbaar en begint binnen 30-60 minuten te werken.
Cinnarizine (Stugeron)
Cinnarizine is bijzonder effectief tegen duizeligheid en misselijkheid tijdens het reizen. Het heeft een langere werkingsduur dan dimenhydrinaat en veroorzaakt minder slaperigheid. Stugeron tabletten zijn vrij verkrijgbaar in de apotheek.
Scopolamine pleisters (Scopoderm TTS)
Voor langere reizen zijn scopolamine pleisters zeer praktisch. Deze worden achter het oor geplakt en geven gedurende 72 uur medicijn af. Ze zijn receptplichtig en bijzonder geschikt voor cruise- en bootreizen.
Natuurlijke en homeopatische alternatieven
Voor wie de voorkeur geeft aan natuurlijke middelen zijn er verschillende opties beschikbaar:
Cocculine homeopatische tabletten
Gember capsules en gember thee
Acupressuur polsbandjes
Pepermunt olie en mentholproducten
Dosering en timing
De meeste medicijnen tegen reisziekte werken het beste wanneer ze preventief worden ingenomen, 30-60 minuten voor vertrek. Volg altijd de dosering op de verpakking en overschrijd nooit de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid.
Bijwerkingen en waarschuwingen
Veelvoorkomende bijwerkingen zijn slaperigheid, droge mond en verminderde concentratie. Combineer deze medicijnen niet met alcohol en wees voorzichtig met autorijden. Zwangere vrouwen, kinderen onder de 6 jaar en mensen met bepaalde medische aandoeningen moeten eerst hun huisarts raadplegen.
Preventie en tips tegen reisziekte
De juiste zitplaats kiezen
De keuze van je zitplaats kan een groot verschil maken in het voorkomen van reisziekte. In een auto is de voorstoel meestal het rustigst, terwijl je in een bus het beste in het midden bij de as kunt zitten waar de beweging het minst voelbaar is. Op een boot zijn de lagere en middenruimtes het prettigst, evenals plekken op het dek waar je de horizon goed kunt zien. In een vliegtuig biedt een stoel bij de vleugel de meeste stabiliteit.
Kijkrichting en focuspunten
Zorg ervoor dat je naar voren kijkt en richt je blik op een vast, ver punt aan de horizon. Dit helpt conflicten tussen je ogen en evenwichtsorgaan te verminderen. Vermijd lezen of langdurig naar schermen staren tijdens de reis, en zoek regelmatig fixatiepunten in de verte.
Voeding en drinken
Eet licht voordat je op reis gaat. Droge, koolhydraatrijke en niet-vette maaltijden werken vaak het beste. Het is belangrijk om zware, pittige of alcoholische dranken vlak voor en tijdens de reis te vermijden. Kleine, frequente slokjes water kunnen helpen tegen misselijkheid.
Praktische tips voor een comfortabele reis
Gebruik ademhalingstechnieken zoals langzame, diepe buikademhaling en focus op het uitademen
Zorg voor voldoende ventilatie: frisse lucht of een ventilator op het gezicht verlicht klachten
Zet een raam open of richt de airconditioning direct naar je toe
Zorg voor rust en voldoende slaap vóór vertrek - vermoeidheid maakt je gevoeliger voor reisziekte
Voor kinderen: gebruik afleiding met rustige spelletjes en snacks die niet veel beweging veroorzaken
Combineer deze maatregelen met eventueel medicijnadvies van je apotheker voor optimale preventie van reisziekte.
Wanneer naar de dokter en speciale situaties
Wanneer medische hulp zoeken
Zoek direct medische hulp bij hevig en aanhoudend braken, ernstige uitdroging, bewustzijnsverlies, of koorts gecombineerd met braken. Ook symptomen die kunnen wijzen op een andere ziekte, zoals oor- of hoofdletsel, vereisen medische aandacht.
Zwangerschap en reisziekte
Tijdens de zwangerschap is extra voorzichtigheid geboden. Veel anti-reisziektemedicijnen worden afgeraden in het eerste trimester. Overleg altijd met je verloskundige of arts voordat je medicatie gebruikt tegen reisziekte.
Medicijninteracties en bijzondere aandachtspunten
Let goed op medicijninteracties: sommige anti-emetica kunnen de werking van alcohol, slaapmiddelen, antidepressiva of kalmerende middelen versterken. Meld bij je arts ook bestaande hart-, glaucoom- of prostaatproblemen, omdat bepaalde middelen dan niet veilig zijn.
Kinderen en chronische klachten
Voor kinderen onder 2 jaar zijn veel geneesmiddelen niet geschikt. Gebruik bij voorkeur niet-medicamenteuze maatregelen en raadpleeg de kinderarts bij ernstige klachten. Chronische of invaliderende reisziekte die je dagelijks functioneren beperkt, verdient specialistisch advies. Er zijn verschillende opties beschikbaar zoals desensitisatietraining, fysiotherapie en in bijzondere gevallen receptmedicatie.
Veelgestelde vragen over reisziekte
Kan reisziekte voorkomen worden?
Vaak wel, door een slimme combinatie van de juiste zitplaatskeuze, frisse lucht, aangepaste voeding, voldoende slaap en eventueel preventieve medicatie volgens advies van je apotheker.
Werken polsbandjes tegen reisziekte echt?
Sommige mensen ervaren baat bij acupressuurbandjes, maar het wetenschappelijke bewijs is wisselend. Het effect kan placebo-gedreven zijn, maar als het voor jou werkt, is het een veilige optie om te proberen.
Is reisziekte erfelijk?
Er is inderdaad een aanlegcomponent: een familiegeschiedenis van reisziekte verhoogt de kans erop. Echter, omgevingsfactoren en gedrag spelen ook een grote rol in het ontwikkelen van symptomen.
Kunnen verschillende medicijnen gecombineerd worden?
Soms is dit mogelijk, maar alleen na advies van een arts of apotheker vanwege mogelijke interacties en bijwerkingen. Zelfmedicatie met meerdere middelen wordt afgeraden.
Hoe zit het met lange reizen en herhaalde dosering?
Volg de doseringsinstructies nauwkeurig op. Bij meerdaagse reizen kunnen weerstandsopbouw of continue medicatieschema's onder medische begeleiding nodig zijn. Bespreek dit vooraf met je apotheker of arts.
