Blaasontstekingen zijn infecties van de urineblaas die ontstaan wanneer bacteriën, meestal Escherichia coli (E. coli), vanuit de darmen via de urinebuis de blaas binnendringen. Vrouwen hebben een verhoogd risico door hun kortere urinebuis, waardoor bacteriën gemakkelijker de blaas kunnen bereiken. Andere risicofactoren zijn diabetes, zwangerschap, seksuele activiteit, gebruik van bepaalde anticonceptiemiddelen en een verzwakt immuunsysteem. Onvolledige blaasleging, chronische obstipatie en hormonale veranderingen tijdens de menopauze kunnen ook bijdragen aan het ontstaan van blaasontstekingen. Het is belangrijk om blaasontstekingen tijdig te behandelen om te voorkomen dat de infectie zich uitbreidt naar de nieren.
De meest voorkomende symptomen van een blaasontsteking zijn een branderig of pijnlijk gevoel tijdens het plassen, frequente aandrang om te urineren met kleine hoeveelheden urine, en pijn of druk in de onderbuik. Andere signalen kunnen zijn: troebele of sterk geurende urine, soms met bloed, algemeen onwelbevinden en lichte koorts. Bij ernstigere symptomen zoals hoge koorts, rillingen of pijn in de rug of zij, kan sprake zijn van een nierinfectie en is onmiddellijke medische hulp nodig.
In Nederland worden blaasontstekingen behandeld met antibiotica die op recept verkrijgbaar zijn. Nitrofurantoïne is vaak de eerste keuze vanwege de effectiviteit tegen urinewegbacteriën en lage resistentie. Trimethoprim-sulfamethoxazol wordt ook veel voorgeschreven, evenals fosfomycine voor ongecompliceerde gevallen. De behandelduur varieert meestal van 3 tot 7 dagen, afhankelijk van het gekozen antibioticum en de ernst van de infectie. Het is cruciaal om de volledige antibioticakuur af te maken, ook als de symptomen eerder verdwijnen, om resistentie te voorkomen en terugkeer van de infectie te vermijden.
Preventie van blaasontstekingen is mogelijk door verschillende maatregelen:
Incontinentie is het ongewild verliezen van urine en komt in verschillende vormen voor. Stress-incontinentie treedt op bij fysieke belasting zoals hoesten, niezen, lachen of sporten, vaak door verzwakking van de bekkenbodemspieren. Aandrang-incontinentie ontstaat door plotselinge, sterke aandrang waarbij de blaas zich ongecontroleerd samentrekt. Gemengde incontinentie combineert beide vormen. Overloopincontinentie ontstaat wanneer de blaas niet volledig geleegd kan worden, vaak bij prostaatproblemen bij mannen. Functionele incontinentie wordt veroorzaakt door fysieke of mentale beperkingen die het bereiken van het toilet belemmeren. Elke vorm vraagt om een specifieke aanpak en behandeling.
Voor overactieve blaas en aandrang-incontinentie zijn antimuscarinergica de standaardbehandeling in Nederland. Oxybutynine is een veelgebruikt medicijn dat beschikbaar is in tabletten en pleisters. Tolterodine heeft minder bijwerkingen en wordt goed verdragen. Solifenacine biedt langdurige werking met eenmaal daagse dosering. Deze medicijnen werken door de blaasmusculatuur te ontspannen en de capaciteit te vergroten. Bijwerkingen kunnen droge mond, obstipatie en vermoeidheid zijn. Nieuwere alternatieven zoals mirabegron werken via een ander mechanisme en hebben minder anticholinerge bijwerkingen.
Bekkenbodemtraining is een effectieve methode om urine-incontinentie te verminderen en de blaasfunctie te verbeteren. Door gerichte oefeningen worden de spieren rond de blaas en urinebuis versterkt. Blaasmanagement omvat technieken zoals geplande plasbezoeken, blaasretaining en gedragsmodificatie. Deze methoden helpen bij het herwinnen van controle over de blaas en kunnen medicijngebruik verminderen. Regelmatige oefening en discipline zijn essentieel voor optimale resultaten.
Apotheken bieden diverse hulpmiddelen voor urinewegproblemen. Absorberend ondergoed en incontinentiemateriaal zorgen voor comfort en zekerheid in het dagelijks leven. Kathetermateriaal is beschikbaar voor zelfkatheterisatie, inclusief wegwerpkatheters en benodigdheden voor verzorging. Deze producten helpen mensen met urinewegstoornissen hun onafhankelijkheid te behouden.
Nierstenen ontstaan wanneer mineralen en zouten in de urine kristalliseren en zich ophopen in de nieren. Er zijn verschillende typen nierstenen:
Dehydratie, voeding en genetische factoren beïnvloeden de vorming van nierstenen aanzienlijk.
Nierstenen veroorzaken vaak intense pijn in de zij, rug of onderbuik, die kan uitstralen naar de lies. Andere symptomen zijn misselijkheid, braken, bloed in de urine en pijnlijk plassen. De pijn komt vaak plotseling op en kan in golven verlopen. Koorts kan duiden op een infectie en vereist directe medische aandacht.
Verschillende medicijnen helpen bij het voorkomen en behandelen van nierstenen. Allopurinol vermindert urinezuurproductie en voorkomt urinezuurstenen. Kaliumcitraat verhoogt de pH van urine en voorkomt calciumsteenvorming. Pijnstillers zoals NSAIDs en paracetamol verlichten acute pijn. Thiazidediuretica kunnen calciumuitscheiding verminderen. Bij infectiegerelateerde stenen zijn antibiotica noodzakelijk. De medicijnkeuze hangt af van het type steen en individuele omstandigheden.
Voldoende hydratatie is cruciaal voor gezonde nieren - drink dagelijks 2-3 liter water. Beperk zout, oxalaatrijke voedingsmiddelen en dierlijke eiwitten. Eet voldoende groenten, fruit en vezelrijke voedingsmiddelen. Matig alcohol- en cafeïneconsumptie. Deze voedingsaanpassingen ondersteunen de nierfunctie en verminderen het risico op nierstenen aanzienlijk.
Benigne prostaathyperplasie (BPH) is een veelvoorkomende aandoening waarbij de prostaat geleidelijk vergroot. Dit komt vooral voor bij mannen boven de 50 jaar door hormonale veranderingen, vooral een toename van dihydrotestosteron. Symptomen omvatten frequent urineren, vooral 's nachts, moeite met het starten van de urinestraal, zwakke straal, het gevoel van onvolledige lediging van de blaas, en drangincontinentie. Deze klachten kunnen de levenskwaliteit aanzienlijk beïnvloeden en leiden tot slaapproblemen en sociale beperkingen.
Voor de behandeling van BPH worden voornamelijk twee groepen medicijnen gebruikt. Alfablokkers zoals tamsulosine, doxazosine en terazosine ontspannen de gladde spieren rond de prostaat en blaashals, waardoor de urinestraal verbetert. Deze medicijnen werken relatief snel, binnen enkele dagen tot weken. 5-alfa-reductaseremmers zoals finasteride en dutasteride remmen de omzetting van testosteron naar dihydrotestosteron, waardoor de prostaat krimpt. Dit proces duurt maanden maar biedt langdurige verbetering. Soms worden beide medicijngroepen gecombineerd voor optimaal effect bij ernstige symptomen.
BPH-medicatie kan bijwerkingen hebben op de seksuele functie. Alfablokkers kunnen retrograde ejaculatie veroorzaken, waarbij zaadvocht in de blaas terechtkomt. 5-alfa-reductaseremmers kunnen libidoverlies, erectiestoornissen en verminderd ejaculaatvolume veroorzaken. Deze bijwerkingen zijn meestal reversibel na stoppen van de medicatie, maar kunnen bij sommige mannen aanhouden.
Cranberry-extracten bevatten proanthocyanidinen die kunnen helpen bij het voorkomen van urineweginfecties. Deze stoffen voorkomen dat bacteriën, vooral E. coli, zich hechten aan de blaas- en urethrawand. Cranberry-supplementen zijn vooral effectief bij vrouwen met recidiverende urineweginfecties. Voor optimale werking wordt aangeraden dagelijks 36-72 mg proanthocyanidinen in te nemen. Cranberry-producten zijn verkrijgbaar als capsules, tabletten en sappen, waarbij gestandaardiseerde extracten de voorkeur hebben boven gewone cranberrysappen.
D-mannose is een natuurlijke suiker die vergelijkbaar werkt als cranberry door bacteriële hechting aan de blaas te voorkomen. Studies tonen aan dat D-mannose effectief kan zijn bij het voorkomen van recidiverende urineweginfecties, vooral die veroorzaakt door E. coli. De aanbevolen dosering is 1-2 gram per dag voor preventie. D-mannose wordt goed verdragen en heeft minimale bijwerkingen, waardoor het een veilig alternatief is voor mensen die antibiotica willen vermijden.
Probiotica, vooral Lactobacillus-stammen, ondersteunen de natuurlijke bacteriële balans in het urogenitale gebied. Ze helpen schadelijke bacteriën te verdringen en het immuunsysteem te versterken. Specifieke stammen zoals Lactobacillus rhamnosus en Lactobacillus crispatus zijn onderzocht voor urogenitale gezondheid. Probiotica kunnen zowel oraal als vaginaal worden toegediend en zijn vooral nuttig na antibioticakuren om de natuurlijke flora te herstellen. Voor optimale werking worden minimaal 1 miljard kolonievormende eenheden per dag aanbevolen.
Bepaalde symptomen vereisen directe medische aandacht en mogen niet zelfstandig behandeld worden. Raadpleeg onmiddellijk een arts bij de volgende alarmsymptomen:
De apotheker speelt een cruciale rol bij de begeleiding van patiënten met urinewegaandoeningen. We bieden uitgebreide medicatie-instructies, monitoren mogelijke bijwerkingen en zorgen voor adequate therapietrouw. Regelmatige medicatiereview helpt bij het optimaliseren van de behandeling en het voorkomen van medicatiegerelateerde problemen. Onze apothekers zijn beschikbaar voor vragen over dosering, toedieningstijdstippen en levensstijladviezen die de behandeling ondersteunen.
Urinewegmedicatie kan interacties hebben met andere geneesmiddelen. Alfablokkers kunnen de bloeddrukverlagende werking van antihypertensiva versterken. Antibiotica kunnen de werking van anticoagulantia beïnvloeden. Bepaalde pijnstillers kunnen nierfunctie beïnvloeden. Bespreek altijd alle medicijnen, supplementen en vrij verkrijgbare middelen met uw apotheker om ongewenste interacties te voorkomen.
