Blaasontsteking (Cystitis)
Wat is blaasontsteking?
Blaasontsteking, medisch bekend als cystitis, is een infectie van de blaas die wordt veroorzaakt door bacteriën die via de urinebuis de blaas binnendringen. Acute blaasontsteking ontstaat plotseling en veroorzaakt symptomen zoals branderig gevoel bij het plassen, frequente aandrang, troebele urine en onderbuikpijn. Chronische blaasontsteking daarentegen is een aanhoudende of terugkerende vorm die moeilijker te behandelen is.
Vrouwen hebben een hogere kans op blaasontsteking vanwege hun kortere urinebuis. Risicofactoren omvatten seksuele activiteit, zwangerschap, diabetes, verminderde weerstand en het gebruik van bepaalde anticonceptiemiddelen. Bij mannen komt blaasontsteking minder vaak voor, maar kan wijzen op onderliggende problemen zoals prostaatvergroting.
Beschikbare medicijnen in Nederland
In Nederlandse apotheken zijn verschillende behandelingsopties verkrijbaar. Antibiotica zoals nitrofurantoïne en trimethoprim-sulfamethoxazol worden vaak voorgeschreven door huisartsen. Voor pijnverlichting kunnen ibuprofen of paracetamol helpen. Natuurlijke alternatieven zoals cranberryextract en D-mannose zijn ook populair voor preventie en ondersteuning van de behandeling.
Preventie en behandeling
Preventieve maatregelen zijn essentieel:
Veel water drinken (minimaal 1,5-2 liter per dag)
Goede intieme hygiëne
Plassen na seksueel contact
Vermijd irriterende producten zoals zeepjes bij de geslachtsdelen
Raadpleeg een arts bij koorts, bloederige urine, of als symptomen langer dan 3 dagen aanhouden.
Nierstenen en Niergruis
Vorming en soorten nierstenen
Nierstenen ontstaan wanneer mineralen en zouten in de urine kristalliseren en samenklonteren. De meest voorkomende types zijn calciumstenen (80%), urinezuurstenen (10%) en struvietstenen (infectiestenen). Symptomen van nierkoliek zijn hevige, krampachtige pijn in de flank die kan uitstralen naar de lies, misselijkheid, braken en bloederige urine.
Niergruis bestaat uit kleine kristallen die minder symptomen veroorzaken maar kunnen uitgroeien tot grotere stenen. Diagnose gebeurt meestal via echografie, CT-scan of röntgenfoto. Factoren zoals dehydratie, dieet, genetische aanleg en bepaalde medicijnen verhogen het risico op steenvorming.
Medicamenteuze behandeling
Pijnbestrijding staat centraal bij acute nierkoliek. In Nederland zijn de volgende medicijnen beschikbaar:
Diclofenac voor ontstekingsremming en pijnverlichting
Tramadol bij ernstige pijn
Allopurinol voor preventie van urinezuurstenen
Kaliumcitraat om urine minder zuur te maken
Spasmolytische medicijnen zoals tamsulosine kunnen helpen bij het passeren van stenen door de ureter te verwijden. Veel water drinken blijft de belangrijkste behandeling om kleine stenen natuurlijk uit te spoelen.
Urine-incontinentie
Verschillende vormen van incontinentie
Urine-incontinentie komt in verschillende vormen voor, elk met specifieke kenmerken en oorzaken. Stress-incontinentie treedt op bij fysieke inspanning zoals hoesten, niezen of tillen, waarbij de bekkenbodemspieren onvoldoende ondersteuning bieden. Aandrang-incontinentie wordt gekenmerkt door plotselinge, oncontroleerbare aandrang waarbij de blaas zich ongewild samentrekt. Gemengde incontinentie combineert beide vormen en komt vooral voor bij vrouwen na de menopauze.
Neurologische aandoeningen zoals multiple sclerose, Parkinson of ruggenmergletsel kunnen ook incontinentie veroorzaken door verstoring van de zenuwsignalen tussen blaas en hersenen. Overloop-incontinentie ontstaat wanneer de blaas niet volledig geleegd kan worden, vaak door prostaatvergroting bij mannen. De impact op levenskwaliteit is aanzienlijk, met sociale isolatie en verminderd zelfvertrouwen als gevolg.
Medicamenteuze opties
Voor de behandeling van aandrang-incontinentie zijn verschillende geneesmiddelen beschikbaar. Anticholinergica zoals oxybutynine, tolterodine en solifenacine remmen de ongewenste blaasspiercontracties en verminderen de urgentie. Deze middelen kunnen bijwerkingen hebben zoals droge mond en obstipatie, vooral bij ouderen.
Mirabegron, een bèta-3 agonist, biedt een alternatief met minder bijwerkingen door de blaas te helpen ontspannen tijdens de vullingsfase. Bij postmenopauzale vrouwen kan lokale oestrogeentherapie in de vorm van crèmes of zetpillen het urogenitale weefsel versterken en incontinentieklachten verminderen.
Ondersteunende producten
Naast medicamenteuze behandeling zijn verschillende ondersteunende maatregelen beschikbaar:
Incontinentiemateriaal zoals absorptiemiddelen, inleggers en beschermende ondergoed
Bekkenbodemtraining onder begeleiding van een gespecialiseerde fysiotherapeut
Blaastraining en toiletschema's voor het herwinnen van controle
Leefstijlaanpassingen zoals gewichtsreductie en vermijding van prikkels
Combinatietherapieën, waarbij medicatie wordt gecombineerd met fysiotherapie en gedragsinterventies, geven vaak de beste resultaten voor patiënten met chronische incontinentieproblemen.
Prostaatproblemen bij Mannen
Benigne prostaathyperplasie (BPH)
Benigne prostaathyperplasie is een veel voorkomende aandoening bij mannen boven de 50 jaar, waarbij de prostaat geleidelijk vergroot. Deze vergroting kan de urinebuis inklemmen en verschillende klachten veroorzaken. Typische symptomen zijn zwakke urinestraal, moeite met het starten van het plassen, nachtelijk vaak plassen en het gevoel van incomplete blaaslediging.
Voor het beoordelen van de ernst van BPH-symptomen wordt vaak de Internationale Prostaat Symptoom Score (IPSS) gebruikt. Dit vragenlijstinstrument helpt zowel patiënt als arts om de impact van de klachten op het dagelijks leven in te schatten. Aanvullend urodynamisch onderzoek kan de urineflow meten en de blaasfunctie evalueren om de beste behandelstrategie te bepalen.
Medicamenteuze behandeling BPH
De medicamenteuze behandeling van BPH richt zich op het verminderen van symptomen en het voorkomen van complicaties. Alfa-blokkers zoals tamsulosine, alfuzosine en doxazosine ontspannen de gladde spieren rond de prostaat en blaasheet, waardoor de urineflow verbetert. Deze middelen werken relatief snel, vaak binnen enkele dagen tot weken.
5-alfa-reductaseremmers zoals finasteride en dutasteride werken op lange termijn door de prostaatgrootte daadwerkelijk te verkleinen via remming van het hormoon dihydrotestosteron. Deze medicijnen zijn vooral effectief bij mannen met duidelijk vergrote prostaten en kunnen maanden duren voordat het volledige effect merkbaar is.
Bij ernstige symptomen wordt vaak combinatietherapie toegepast, waarbij alfa-blokkers en 5-alfa-reductaseremmers samen worden gebruikt. Daarnaast zijn plantaardige preparaten zoals saw palmetto populair, hoewel de wetenschappelijke onderbouwing hiervan beperkt is. Regelmatige controle door de huisarts of uroloog blijft essentieel voor optimale zorg.
Urineweginfecties (UTI) Algemeen
Soorten urineweginfecties
Urineweginfecties worden onderscheiden in onderste en bovenste urineweginfecties. Onderste UTI's betreffen de blaas en urinebuis, terwijl bovenste UTI's de nieren en urineleiders aantasten. Daarnaast maken we onderscheid tussen gecompliceerde en ongecompliceerde infecties. Ongecompliceerde UTI's treden op bij gezonde personen zonder anatomische afwijkingen, terwijl gecompliceerde infecties voorkomen bij patiënten met risicofactoren zoals diabetes, zwangerschap of structurele afwijkingen van de urinewegen.
Antibioticabehandeling
In Nederland zijn nitrofurantoïne en trimethoprim de eerste keus antibiotica voor ongecompliceerde urineweginfecties. De behandelingsduur varieert van 3-5 dagen voor acute cystitis tot 7-14 dagen bij gecompliceerde infecties. Bij recidiverende UTI's kan preventieve antibioticatherapie worden overwogen, waarbij lage doseringen nitrofurantoïne of trimethoprim-sulfamethoxazol worden voorgeschreven.
Diagnostiek en follow-up
Diagnostiek gebeurt middels urinesediment en urinekweek, waarbij bacteriën, witte bloedcellen en nitriet worden onderzocht. Resistentietesten bepalen de effectiviteit van antibiotica en begeleiden het behandelingsadvies voor optimale therapiekeuze.
Ondersteunende Zorg en Preventie
Natuurlijke ondersteuning
Cranberryextracten bevatten proanthocyanidinen die bacteriële adhesie aan de blaaswand kunnen voorkomen. D-mannose werkt door E. coli bacteriën te binden en uit te spoelen via de urine. Probiotica ondersteunen de natuurlijke flora van de urogenitale tractus en kunnen recidiverende infecties helpen voorkomen. Specifieke voedingssupplementen zoals vitamine C en zink kunnen het immuunsysteem versterken.
Leefstijlmaatregelen
Adequate vochtinname van 1,5-2 liter per dag bevordert regelmatige urinelozing en spoelt bacteriën uit. Goede toiletgewoonten omvatten:
Volledig legen van de blaas
Plassen na seksueel contact
Afvegen van voor naar achter
Vermijden van te lang ophouden van urine
Complementaire therapieën
Fytotherapeutische preparaten zoals berkenblad en goudroede hebben diuretische eigenschappen. Nederlandse apotheken bieden homeopathische middelen zoals Cantharis en Sarsaparilla. De combinatie van conventionele behandeling met natuurlijke ondersteuning kan therapeutische resultaten optimaliseren.
Apotheekadvies en monitoring
Zelfzorg is geschikt bij milde symptomen zonder koorts. Alarmsymptomen zoals hoge koorts, rugpijn of bloederige urine vereisen directe medische hulp. Apotheken bieden follow-up en medicatiebewaking voor optimale behandelingsresultaten.
